کریپتوسپوریدیوزیس
کریپتوسپوریدیوزیس از بیماری های مشترک میان دام، طیور و انسان است که از جنبه های گوناگون مانند جنبه بهداشتی واقتصادی حائز اهمیت است. عامل این بیماری انگل کوکسیدیایی کوچکی از جنس کریپتوسپوریدیوم است،این انگل درون میکروویلوس سلولهای مخاطی پوشاننده دستگاه تنفس، گوارش و دستگاه ادراری مهره داران و از جمله پرندگان زندگی میکنند.
مهمترین گونه کریپتوسپوریدیوم گونه کریپتوسپوریدیوم پارووم می باشد که در نشخوارکنندگان باعث کریپتوسپوریدیوزیس حاد می شود.
اووسیست های این انگل تک سلولی بسیار کوچک می باشد و اندازه آن درحدود 6-4 میکرون می باشد. اووسیست این انگل دارای یک دیواره سخت و دو لایه می باشد که داخل آن 4 اسپوروزوییت بدون اسپوروسیست وجود دارد. با بلع اووسیست بیماری منتقل می شود و راه انتقال آن از طریق دهانی- مدفوعی است. کریپتوسپوریدیوم با تولید دو نوع اووسیست که یکی دارای دیواره نازک است و باعث آلودگی میزبان می گردد و دیگری دارای دیواره ضخیم و مقاوم است و باعث انتقال آلودگی به سایرین می شود هم باعث ایجاد بیماری می گردد و هم انتقال آن.
در بیمارانی دچار نقص سیستم ایمنى هستند مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS ، سرطانى ها، بیمارانى که جراحى کرده اند و افرادی که با ضعف سیستم ایمنى متولد شده اند بروز این بیماری بسیار خطرناک است. خطر ابتلا به این کریپتوسپوریدیوزیس در این افراد ازآب آلوده نیز به جز مواقعی که شیوع بیماری همگانى است، بسیار بالاست.
تشخیص
شناسایی اووسیت ها از طریق انجام آزمایش مدفوع روش اصلی تشخیص این بیماری می باشد. کریپتوسپوریدیوز روده‌ای با استفاده از مطالعات بافت شناسی و نمونه برداری بیوپسی روده و بررسی نمونه های مدفوعی از نظر وجود اووسیست و آنتی ژن انگل تشخیص داده می شود.در نونه برداری بیوپسی نمونه گیری از قسمت درگیر روده می‌باشد، و مقاطعی را فراهم می‌کند که بدون وجود ارگانیسم، نقشی در اثبات عفونت ندارد و امروزه به ندرت استفاده میشود.
چرخه زندگی انگل
انگل فقط در یک میزبان می تواند تکامل پیدا کند. هنگامی که اووسیت هایی با دیواره ضخیم وارد دستگاه گوارشی شدند اسپوروزوئیت ها در داخل روده کوچک از داخل کیست بیرون آمده و اسپوروزوئیت های آزاد شده به بخش میکروویلی های سلولهای روده ای میزبان یعنی مکانی که تولید مثل جنسی در آنجا باعث ایجاد تخم می شود وارد می شوند. وبه سلولهای میزبان حمله می کنند. اووسیت های مقاوم با دیواره ضخیم در شرایط خاصی از طریق مدفوع دفع می گردند و به این روش عفونت میزبان های دیگری که اووسیت ها را بلعیده اند مبتلا می کند.
راههای انتقال
حیوان به انسان، انسان به انسان، آب، بیمارستان و مواد غذایی.
انتقال بیماری از راه غذای آلوده نیز مشاهده شده است. با نوشیدن آب میوه هائی که به روش های غیربهداشتی تهیه شده بودند بیش از نیمی از افراد به بیماری دچار شدند.
این بیماری همچنین از راه هوا و حشرات نیز ممکن می باشد که از نظر تئوری این امر ممکن است ولی هنوز مدرک قطعی وجود ندارد.
ابتلا به کریپتوسپوریدیازیس، هیچ ارتباطی با جنس و سن افراد ندارد، و در تمامی سنین رخ می‌دهد. کودکان زیر 2 سال ممکن است در مقابل عفونت، حساستر باشند زیرا در این گروه سنی بیشتر انتقال از طریق دهانی ـ مدفوعی صورت می‌گیرد .در مورد این که آیا شیر مادر در کودکان می تواند نقشی در جلوگیری از عفونت داشته باشد یا نه هنوز نتیجه قطعی بدست نیامده است.
افراد سالخورده نیز نسبت به کریپتوسپوریدیاز حساسیت زیادی دارند که ممکن است به علت کاهش ایمنی سلولی وابسته ناشی از کهولت سن آنها باشد.
از راه های دیگر انتقال کریپتوسپوریدیوم تماس شخص به شخص، حیوان به انسان و انتقال از محیط اطراف مخصوصا از طریق آب می باشد. زندانیان ، خانواده افراد بیمار، مسافرت به مناطقی که احتمال بروز بیماری زیاد می باشد، ارتباط با بیماران بویژه با افراد مبتلا به نقایص سیستم ایمنی، افراد در معرض خطر می‌باشند. ممکن است ورود تنها 10 اووسیست به دستگاه گوارش باعث ایجاد بیماری بشود. بیماری ممکن است از راه دست به دهان یا به طور مستقیم از طریق ورود مواد آلوده از قبیل لباس ها مخصوصا لباس های زیر، صورت گیرد و سایر افراد یک خانواده پس از ظهور یک مورد بیماری ممکن است مبتلا شوند.
در میان کارکنان حرفه های پزشکی انتقال عفونت بیمارستانی ثابت شده است. حتی انتقال از طریق تماس افراد با دستگاه های آب سرد کُن آلوده و عدم پاکیزگی دستشوئی های مورد استفاده نیز ایجاد شده است. انتقال بیماری از حیوانات به انسان ها یا Zoontic در مراکز پرورش این حیوانات و آزمایشگاه ها و حیوانات مورد استفاده در کشاورزی و دامداری رخ می دهد. ورود افشانه های حاوی کریپتوسپوریدیوم به دستگاه تنفسی یکی از راههای اصلی انتقال بیماری می باشد. حیوانات اهلی مانند گاو و گوسفند نیز باعث انتشار عفونت می‌گردند هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم از طریق آلوده کردن محیط.
اندازه اووسیست ها کوچک می باشد و دیواره خارجی آنها ضخیم است به همین علت به اکثر روش های تصفیه آب که در بعضی از کشورهای توسعه یافته، به کار می‌روند مقاوم هستند ولی با این وجود ممکن است فیلتراسیون، از کلرزنی موثرتر باشد. آب های تصفیه شده پس از بارندگی شدید و شستشوی زمین های کشاورزی و همچنین تماس با فاضلاب ها آلوده می گردند.
علائم بیماری
نشانه بیماری کریپتوسپوریدیوزیس بستگی به حالت ایمنی انسان ها دارد و حالت های شدید بیماری معمولا در افرادی که سیستم ایمنی آنها دچار ضعف باشد اتفاق می افتد.اما در افرادی که سیستم ایمنی طبیعی دارند اسهال دیده می شود که معمولا خودبخود بهبودمی یابد .دوره نهفتگی این بیماری 6 تا 14 روز و مدت زمان دوره بیماری 9 تا 23 روز است. افراد دارای نقص سیستم ایمنی دچار اسهال فراوان و آبکی که گاهی هم موکوسی می باشد و ندرتا خونی می شوند.درد شکم ،استفراغ و حالت تهوع و گاهی تب نیز ممکن است مشاهده گردند ولی نسبت به اسهال معمول نمی باشند.گاهی فرد ممکن است تا 17 لیتر در روز دفع اسهال داشته باشد. هرچند این تک سلولی اکثرا محدود به روده کوچک،معده و کولون می شود ولی می تواند کیسه صفرا و مجرای لوزالمعده را نیزدرگیر کند. به علت اسهال و استفراغ از دست دادن شدید مایعات بدن می تواند در بچه ها کشنده باشد.
راه های پیشگیری
1-افزایش دانسته های بهداشتی مردم از طریق آموزش مناسب
2-از تماس با مدفوع حیوانات خود داری شود.
3- بعد از تماس با گوساله و حیوانات دیگری که دچار اسهال شده اند حتما دست ها شسته شوند.
4- آبهای آشامیدنی مشکوک حتما به مدت یک دقیقه جوشانده شود.
5-جلوگیری از آماده کردن غذا توسط افرادی که آلوده هستند
6-جلوگیری از به مدرسه یا مهدک کودک رفتن کودکان آلوده تا زمان رفع اسهال
7- در هنگام دفع مدفوع، استفراغ و تماس با لباس ها و لوازم بیماران نکات بهداشتی رعایت شود.
8-عدم حضور کارکنان حرفه های پزشکی مبتلا به این بیماری ،تا زمان بهبود و رفع نشانه های بیماری در محیط کار .
درمان
از آنتی بیوتیکها و سایر داروها برای درمان کریپتوسپوریدیازیس استفاده شده است ولی هیچ یک تاثیری نداشته است . افراد مبتلایی که از نظر سیستم ایمنی طبیعی می باشند به هیچ گونه درمانی نیاز ندارند،زیرا که عفونت این افراد خود به خود بهبود میابد. اما مبتلایان دارای ضعف سیستم ایمنی با استفاده از Spiromycin به میزان 1 گرم،سه بار در روز به مدت 2 هفته ممکن است بهبود پیدا کنند..البته داروهای ضد اسهال مانند pectin - kaolin ،Diphenoxylate و داروهای مخدر یا پرهیز غذایی در کاهش علائم بیماری تاثیری ندارند.
واقعا عالی بود خیلی به دردم خورد
باسلام دوست گرامی
خوشحالم که مطالب مفید واقع شده .از شماهم تشکر میکنم به خاطر نظرتون.