آنتامبا هیستولیتیکاچیست؟

آنتامبا هیستولیتیکا اساسا در روده ی بزرگ مستقر میشود، تروفوزوییت ها یا اشکال فعال در داخل مجرای روده قرار میگیرند و گاه ممکن است به چاله های مخاطی هجوم برند. در آنجا از گویچه های سرخ خون تغذیه کنند و موجب تشکیل زخم شوند. زخم شدن دیواره روده ممکن است به اسهال خونی آمیبی منجر شود.

آمیب های مهاجم گاه به مویرگها راه پیدا میکنند و از طریق جریان خون به کبد یا اندام های دیگر حمل میشوندتا در آنجا آبسه تشکیل دهند. آمیب هایی که در مجرای روده باقی میمانند یا مجددا به مجرا وارد میشوند، اگر حرکات روده ای سریع باشند، ممکن است به صورت تروفوزوییتها در مدفوع آبکی یا نیمه سفت دفع شوند، اما اگر حرکات طبیعی باشند، به دور یکدیگر جمع میشوند و با بیرون ریختن غدای بلع شده به مرحله ی مقاوم کیستی وارد خواهند شد.

مورفولوژی
قطر تروفوزوییتهای زنده آنتامبا هیستولیتیکا بین 12 تا 60 میکرون متغیر است. در نمونه های تهیه شده از مدفوع تازه ی دفع شده، تروفوزوییتها معمولا فعالانه در حرکت هستند. آنها به وسیله ی پاهای کاذب حرکت میکنند که استطاله هایی سیتوپلاسمی هستند که ممکن است در هر نقطه ای از سطح ارگانیسم تشکیل شوند. پای کاذب به سرعت به بیرون پرتاب میشود و شکل آن ممکن است از زواید کوتاه، پهن و گرد تا دراز و انگشتی شکل متغیر باشد. اکتوپلاسم شفاف شیشه مانندی که لایه بیرونی جسم آمیب را میسازد، به سمت خارج جریان می یابد تا پای کاذب را تشکیل دهد و در این گونه مشخصا به هنگام تشکیل برای بار نخست، هیالینی است. آندوپلاسم دانه دارتر هنگامی که پای کاذب در سمت مربوطه حرکت میکند، به آهستگی به داخل آن جریان می یابد . حرکت معمولا پیشرونده و جهت دار است، بر خلاف حرکات آشکارا بی هدف آمیب های دیگر. این حرکات که ارزش تشخیصی دارند، تنها در نمونه های تازه دفع شده قابل رویت اند. این پدیده را میتوان با گرم کردن گسترده در مرحله ی گرم تنظیم شده با ترموستات تسهیل نمود. یک روش جایگزین و منطقی و ارزان تر استفاده از یک سکه مسی است که با شعله چراغ بونن حرارت دیده و روی لام شیشه ای گذاشته می شود. بایستی تاکید نمود که نه روش مناست اخیر و نه مرحله گرم نخواهند توانست آمیب هایی را که برای مدتی طولانی در دمای اتاق نگه داشته شده اند احیا کنند
محققین با استفاده از اسکن میکروسکوپ الکترونی، دهان های فاگوسیتی یا فنجانهای غذایی آندوسیتی را بر روی تروفوزییتهای آنتامبا هیستولیتیکا توصیف نموده اند. دهانه های فاگوسیتی موجود بر روی آمیب ها به منظور در برگرفتن ذرات به کار میروند و دهانه های فاگوسیتی کوچک به منظور پینوسیتوز مورد استفاده قرار میگزرند، در حالی که دهانه های بزرگتر در فاگوسیتوز باکتریها و گویچه های اپی تلیال کاربرد دارند

گویچه های سرخ خون ممکن است بلعیده شوند اما غالبا در عفونت های مزمن آشکار نمیشوند. اریتروسیت های تازه بلعیده شده به صورت اجسام سبز قابل ارتجاع در سیتوپلاسم آمیب های رنگ آمیزی نشده مشاهده میشوند. اگر چه بلع گویچه های سرخ خون به ندرت در آمیب های دیگر گزارش شده است. از لحاظ عملی بایستی این پدیده را محدود به آنتامبا هیستولیتیکا دانست. هسته ی تروفوزوییت رنگ آمیزی نشده معمولا قابل رویت نیست. گاهی باکتریها ممکن است به وسیله ی این آمیب بلعیده شوند. آنها همچنین ممکن است در سیتوپلاسم آمیب در حال دژنرسانس دیده شوند. مرگ یا دژنرسانس انگل ها به سرعت منجر به تشکیل واکوئولهایی در سیتوپلاسم میشود- نمای پنیر سوئیسی- و چنین اشکال رو به اضمحلالی با هیچ دقتی از میکروسکوپ قابل شناسایی نیستند. به همین گونه، حتی بدون چنین تغییرات دژنراتیو ظاهری، اگر آمیب ها برای مدتی طولانی پیش از ثابت شدن در دمای اتاق نگه داشته شوند، ساختارهای ظریف تر هسته تغییر خواهند نمود. این تغییرات در شناسایی اختصاصی آمیب ها بسیار با اهمیت هستند
هنگامی که لامها به خوبی با رنگهای هماتوکسیلین با تری کروم و رنگ آمیزی و ثابت شده باشند، جزییات ساختار هسته ای قابل رویت خواهند بود. غشای هسته ای به صورت یک خط نازک اما مشخص ظاهر میشود که در سطح داخلی آن، یک لایه از گرانول های مشخصا یکنواخت و کوچک به همراه کروماتین محیطی ملاحظه می گردد و در مرکز هسته، توده کوچکی از کروماتین به نام کاریوزوم وجود دارد؛ بین کاریوزوم و کروماتین محیطی، گاه فیبریلهای کم رنگی از شبکه لینی مشاهده میشوند. چنین ساختار هسته ای مشخصی که قبلا توصیف شد، در اغلب ارگانیسم ها قابل رویت است.
بایستی بر این نکته تاکید شود که نمیتوان هیچ مورفولوژی هسته ای مشخص کننده ای برای هیچ یک از گونه های آنتامبا عنوان نمود. هر چند بسیاری از موارد، ساختار هسته ای با نوع آمیب همخوانی دارد، گاه ممکن است این ساختار با گونه ای متفاوت مشابهت بیشتری داشته باشد
گویچه های سرخ بلعیده شده خون بسته به میزانی که به وسیله ی آمیب هضم شده باشند، رنگ خواهند گرفت. هنگامی که رنگ آمیزی با هماتوکسیلین باشد سیتوپلاسم آمیب مایل به خاکستری میشود، ساختارهای هسته ای به رنگ آبی تیره مایل به سیاه در می آیند و اریتروسیت های تازه بلعیده شده نیز به همان رنگ خواهند بود، گویچه های سرخ خون در حین هضم به گونه ای پیشرونده کم رنگ تر خواهند شد. در رنگ آمیزی تر کروم سیتوپلاسم نوعا سبز است، ساختار های هسته ای قرمز پر رنگ هستند و اریتروسیت های تازه بلعیده شده ممکن قرمز آلبالویی یا سبز باشند؛ گاه سیتوپلاسم آمیب های رنگ آمیزی شده با تری کروم، صورتی کم رنگ یا مخلوطی از سبز و صورتی در داخل همان نمونه است.
در نمونه های تهیه شده برای رویت مرحله ی تشکیل کیست مقاوم، تروفوزوییت ها تمامی مواد بلعیده شده را به بیرون میریزند و شکلی گرد به خود میگیرند. این مرحله را که به آن مرحله پیش کیستی گفته میشود، میتوان بر اساس هسته ی گرد آن، عدم وجود مواد بلعیده شده وفقدان دیواره ی کیستی افتراق داد؛ با این وجود، مورفولوژی هسته ای در این مرحله غالبه گمراه کننده است و بهتر است برای تشخیص دقیق فقط به تروفوزوییت یا کیست بسنده کنیم.
کیست ها ممکن است به وسیله ی وجود یک دیواره ی کیستی هیالینی تشخیص داده شوند. آنها معمولا کروی هستند اما ممکن است بیضوی یا نامنظم باشند؛ قطرشان از0 1تا 20 میکرون متغیر است. در نمونه های رنگ آمیزی نشده، دیواره ی کیست به شدت قابل انکسار است. هر کیستی 1 تا 4 هسته دارد. گاه هسته ها ممکن است به صورت کره های قابل انکسار در داخل سیتوپلاسم کیست رنگ آمیزی نشده ظاهر شوند اما در اغلب مواقع قابل رویت نیستند. میله های کروماتیدی از بلور های اسید ریبونوکلئیک (RNA) تشکیل شده اند. این اشکال در صورت وجود به صورت مناطق شفاف استوانه ای شکل در سیتوپلاسم مشاهده میشوند. با رنگ آمیزی ید، سیتوپلاسم کیست به رنگ سبز کم رنگ متمایل به زرد تا رزد- قهوه ای در میاید؛ غشای هسته ای و کاریوزوم از یکدیگر جدا و قهوه ای کم رنگ هستند. میله های کروماتیدی رنگ نمی گیرند و به صورت فضاهای شفاف در سیتوپلاسم ظاهر میشود. اگر گلیکوژن در واکوئلهای سیتوپلاسمی وجود داشته باشد، به رنگ زرد-قهوه ای تیره در می آید
هنگامی که کیست ها با هماتوکسیلین یا تری کروم رنگ آمیزی شوند، ساختار هسته ای مشابه مورد دیده شده در تروفوزوییت ها خواهد بود
ممکن است حلقه کروماتین محیطی ضخیم تر و از نظر اندازه با یکنواختی کمتر به نظر آید. برخی از سویه های آنتامبا هیستولیتیکا همواره کرموزوم های خارج مرکزی دارند و در برخی از آنها کروماتین محیطی، به جای آنکه به صورت یک لایه از گرانول های کروی باشد، صفحات نازکی بر روی غشای هسته ای تشکیل میدهد


علایم بالینی و آسیب زایی
طبقه بندی بالینی زیر بر گرفته از گزارش سازمان جهانی بهداشت درباره آمیبیاز است
Ι. عفونت های بدون علامت
ΙΙ. عفونت های علامت دار
A.آمیبیاز روده ای
1.دیانتریک (یا اسهال خونی)
2.کولیت غیر دیانتریک
B.آمیبیاز خارج روده ای
1.کبدی
a.غیر چرکی حاد
b.آبسه کبدی
2. ریوی
3.سایر محلهای خارج روده ای
نشانه های آمیبیاز بسیار گسترده هستند و عمدتا به وسعت تهاجم بافتی و به محدود بودن به دستگاه گوارش یا انتشار آن به سایر اندام ها بستگی دارند. آمیبیاز روده ای شایعترین شکل عفونت است و میتواند بدون نشانه باشد و بعضی بیماران دچار آمیبیاز روده ای دارای نشانه های شکمی مبهم و غیر اختصاصی هستند. اگرچه این نشانه ها ممکن است پس از درمان ضد آمیبی بهبود یابند یا محو شند، آنها را نمی توان اختصاصا به عفونت نسبت داد.


همه گیر شناسی
میزان شیوع عفونت آمیبی همانند اغلب بیماری های روده ای بسته به سطح بهداشت تغییر میکند و عموما در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری شایعتر از آب و هوای معتدل است. وخامت بیماری و میزان بروز عوارض نیز ممکن است در مناطق گرمسیری بیشتر باشد که بازتاب میزان بالاتر شیوع عفونت است. در حالی که ممکن است عوامل مختلفی در تعیین وخامت عفونت ایفای یقش کنند، اما کمبودهای تغذیه ای ارتباط تنگاتنگی با شدت و وخامت بیمار دارند. در ایالات محده، آمیبیاز در مهاجران و مسافران کشور های رو به توسعه شایعتر است. در هر منطقه، بیماری در موقعیتهای ازدحام جمعیت شایعتر بوده و ممکن است در یتیم خانه ها، و زندانها و آسایشگاهها به حد همه گیر برسد.


درمان
به جز مواردی که با مشاهده ی گویچه های سرخ خون در داخل ترفوزوییت به تشخیص می رسیم تشخیص آزمایشگاهی عفونت آنتامبا هیستولیبیکا بایستی با وجود گویچه های سرخ خون در مدفوع، عیار آنتی بادی سرمی و عیار آنتی ژن آنتامبا هیستولیتیکا در مدفوع به اثبات برسد. مترونیدازول یا داروی هم خانواده ی ان تیندازول اساسا برای درمان بیماری تهاجمی و پارومومایسین برای درمان عفونت روده ای به کار میروند
فوروات یک امیب کش داخل روده ای دیگر است که تنها در بیمارانی تجویز می شود که کیست دفع می کنند


پیشگیری
اغلب موارد آمیبیاز از طریق آلودگی مدفوعی آب و غذا کسب می شود و پیشگیر شامل اقداماتی برای قطع این زنجیره ی انتقال است.
اهمیت انتقال از طریق دست آلوده در گسترش بیماریهای روده ای ، از جمله آمیبیاز، مورد توجه ما قرار گرفته است. زیرا که شیوع نوسانی هپاتیت غالبا ردپایی در یک سالن غذاخوری خاص و گاه یکی از کارکنان دارد.