ترماتودهای کبدی غیر شایع در ایران

clonorchis sinensis , opisthorchis felineus , o.viverini -

این ترماتودهای کبدی در مجاری صفراوی دیستال و درست در زیر کپسول کبد مستقر می شوند و تنها در عفونت های شدید در مجرای صفراوی مشترک و یا در کیسه صفرا دیده می شوند.

نام دیگر کلونورکیس ، کرم کبدی چینی (chinese liver fluke ) و نام دیگر اپیستورکیس ، کرم کبدی گربه  ( cat liver fluke ) است.تمایز این دو جنس با استفاده از شکل بیضه آنها صورت می گیرد.

Clonorchis sinensis  و opisthorchis viverini  غالبا در کشورهای خاور دور از جمله : چین ، تایوان ، ویتنام ، تایلند و کامبوج دیده می شوند و Opisthorchis felineus  در روسیه و اکراین شایع می باشد.سگ ها مخزن اصلی کلونورکیس و گربه های وحشی ،مخزن اصلی گونه های اپیستورکیس می باشند.

مرفولوژی و سیر تکامل

طول کرم های بالغ 10-25 میلی متر و عرض آنها 3-5 میلی متر است.در کلونورکیس ساینسیس (شکل 1)  بیضه ها بسیار منشعب و در اپیستورکیس فلینئوس (شکل 2 ) به صورت لوبوله است.بادکش های دهانی از بادکش شکمی بزرگتر است.

شکل 1

شکل 2

تخم های این انگل ها واجد میراسیدیوم کامل است و وقتی در اب قرار میگیرند به وسیله حلزون میزبان واسط خورده می شوند.پس از خورده شدن تخم ،میراسیدیوم از داخل آن خارج می شود و در دیواره ی روده حلزون نفوذ می کند.سپس به هموسل و از آنجا به غدد هاضمه میرود و در آنجا به اسپوروسیت ، ردی و نهایتا سرکر تمایز می یابد.سرکرها به علت داشتن یک پرده بر روی دم ، لوفوسرکر (lophocercus cercariae ) نامیده می شوند.پس از تشکیل ، حلزون ناقل را ترک می کنند و پس از نفوذ در بدن ماهی های آب شیرین به متاسرکر تبدیل می شوند.گونه های زیادی از ماهی های خانواده cyprinidae  به عنوان میزبان واسط دوم این انگل ها ایفای نقش می کنند.انسان و سایر  میزبانان نهایی ماهیخوار ، با خوردن ماهی های الوده به صورت خام یا کم پخته به این انگل ها مبتلا می شوند.

انواع مختلفی از غذاهای سنتی که با گوشت ماهی تهیه می شوند ، در ابتلای مردم نواحی آندمیک نقش دارند.از ان جمله می توان به sushi  و  sashimi  اشاره نمود.در دئودنوم انسان دیواره خارجی متاسرکر تحت تاثیر تریپسین حل میشود، در حالیکه دیواره داخلی آن در نتیجه فعالیت متاسرکر پاره می شود.لاروهای ازاد شده به مجرای صفراوی مشترک مهاجرت می کنند و از انجا به مجاری صفراوی دیستال در زیر کپسول کبد وارد  و در مدت یک ماه بالغ می شوند.