آمیبیاز چیست؟
آمیبیاز - اسهال خونی آمیبی amebiasis
گروهی از آغازیان که به کمک پاهای کاذب خود می توانند حرکت کنند آمیب‌ها نامیده می شوند.محل زندگی این گروه از آغازیان معمولا در خاک‌های مرطوب و آب می باشد.آمیب ها یک گروه از پروتوزوا می‌باشند. از واژه پروتوزوا برای اشاره به گروه آمیبوزوا یا برای اشاره کلی به تمامی تک سلولی‌هایی که با پای کاذب حرکت می‌کنند استفاده می‌شود. انتاموبا هیستولیتیکا نوعی از آمیب ها هستند که باعث بروز اسهال خونی می‌شوند.
آمیبیاز از انواع بیماری های گوارشی است که به علت وجود انتاموبا هیستولیتیکا ایجاد می شود. آنتاموباهیستولیتیکا یک پروتوزوا است که به شکل یک کیست و از طریق غذای آلوده ، آب و تماس فرد به فرد یعنی از طریق حوله ، آب دهان ، لیوان فرد آلوده و سایر لوازم شخصی او منتقل می گردد. انتقال بیماری به شکل مدفوعی دهانی است و اکثر افراد آلوده به شکل واضحی بیمار نیستند. اسهال خونی و دل پیچه از شایع ترین علایم بیماری است.
اسهال خونی آمیبی یک عفونت انگلی روده بزرگ و گاهی کبد می باشد.با وجود این که اسهال آمیبی در تمام دنیا یافت می شود اما در کشورهای در حال توسعه بیشتر دیده می شود. تعداد زیادی از افراد، خصوصاً کسانی که در آب و هوای معتدل زندگی می‌کنند، ناقل این انگل هستند بدون این که علامتی داشته باشند. هنگامی که انگل به بافت روده بزرگ راه پیدا کند و آنجا را مورد تهاجم قرار دهد علایم ظاهر می‌شوند. علایم ممکن است خیلی مبهم و نا اشکار باشند.
این بیماری به دو شکل ظاهر می شود: روده ای و خارج روده ای. نوع روده ای به سه شکل بدون علامت یا علائم ضعیف مثل نفخ ، یبوست و گاهی اسهال است . نوع غیرخونی با درد شکم و اسهال ظاهر می گردد اما نوع خونی همراه با اسهال و دل درد به همراه خون و بلغم در مدفوع می باشد .
دوره نهفتگی نوع حاد این بیماری روده ای از 1تا 14 هفته به طول می انجامد.
تشخیص
با دیدن انگل یا تخم معمولا درآزمایش مدفوع می توان این بیماری را تشخیص داد. با جبران آب از دست رفته و الکترولیت در فاز حاد اسهال و مصرف طولانی آنتی بیوتیکها مانند مترونیدازول این بیماری درمان می شود. با رعایت بهداشت فردی و دقت در دفع صحیح فاضلاب می توان از انتشار بیماری جلوگیری کرد.
علایم
• گاهی اوقات این بیماری هیچ علامتی ندارد.
• اسهال پی در پی ، اجابت مزاج بد بو. که البته در مراحل اولیه، اغلب قبل از اسهال یبوست وجود دارد.
• نفخ شکم
• احساس دل پیچه و حساس شدن شکم به لمس
• تب
• مشاهده مخاط و خون در اجابت مزاج
• خستگی
• در صورتیکه کبد گرفتار شود دردهای عضلانی نیز وجود دارد
• احساس درد در سمت راست شکم و ناحیه کبد
• زرد شدن چشم ها و پوست
• لرز شدید
• کاهش وزن
علل ایجاد بیماری
• آنتاموبا هیستولیتیکا که یک انگل میکروسکوپی می باشد و توسط پشه، سوسک حمام، و تماس مستقیم با دستمال یا غذای آلوده به مدفوع انتقال می‌یابد.
شایع‌ترین منابع عفونت عبارتند از
• انتقال آلودگی از طریق افراد آلوده ای که با غذا سروکار دارند.
• معیوب بودن لوله‌کشی هتل یا کارخانه
• استفاده از کود انسانی برای پرورش سبزیجات یا میوه‌ها یا شستشوی آنها در آب آلوده .
پیشگیری
آب و غذای آلوده مهمترین روش انتقال این انگل است بنابراین در صورت سفر به مناطق آلوده فقط باید از آب جوشیده و یا آب معدنی های بسته بندی شده استفاده کرد و هرگز نباید از آب چشمه و یا آبی که با قطعات یخ خشک شده همراه است استفاده کرد زیرا خود یخ ممکن است آلوده باشد. استفاده ازدستگاههای فیلتر آب که کوچکتراز یک میکرون باشد، از روشهای دیگر پیشگیری است که می تواند آلودگی ها را تصفیه کند. همچنین برای ضد عفونی کردن آب از« قرص ید » محلول در آب استفاده کرد. باید توجه کرد که آمیب بطورنسبی به کلر مقاوم است و کلر زنی آب، باعث از بین رفتن کامل آمیب نمی شود.در مصرف سبزی ها و میوه ها باید احتیاط کرد. استفاده از ۵-۳قطره مایع ظرفشوئی در هر لیتر آب و خواباندن سبزی ها برای مدت 5 دقیقه در آن یک روش بسیار عالی برای ضدعفونی آنها است پس از گذشت این زمان کیستها و تخم انگل از سبزی جدا می شود و سپس باید سبزی را با آب تمیز چند بار شستشو داد تا باقیمانده تخم انگل نیز شسته شود. میوه ها را هم حتما باید قبل از مصرف پوست کند.
بهتر است به طور مرتب دستان خود را بشویید، مخصوصا قبل از مصرف غذا . اگر در منطقه‌ای قرار گرفتید که غذا و آب ممکن است در آنجا آلوده باشد، اقدامات زیر ضروری هستند:
• بهتر است آب آشامیدنی را 5 دقیقه جوشاند.
• از آب شیر برای مسواک کردن و شستن دندان‌ها استفاده نکنید و هنگام حمام کردن اجازه ندهید آب وارد دهان گردد.
• بهتر است از خوردن میوه با پوست یا سبزیجات، ماهی یا صدف خام، یا هرگونه محصول لبنی مشکوک مانند بستنی، شیر، کره و... خودداری کرد.
عوارض بیماری
• پریتونیت یا التهاب پرده صفاق که سطح حفره شکم را می‌پوشاند.
• هپاتیت یا آبسه کبد
• آبسه ریه
• عفونت پرده دور قلب
• آبسه مغز
درمان
اغلب از آنتی بیوتیکهای آمیب کش برای درمان استفاده می شود وفقط باید با تجویز پزشک این داروها استفاده شود ولی اگر فرد بیماری علامتدار (مثل اسهال خونی، آبسه کبدی ...) داشته باشد باید حتماً از دو آنتی بیوتیک برای درمان استفاده کرد.
• اغلب اقدامات تشخیصی ممکن است شامل آزمایش مدفوع و خون؛ سی‌تی اسکن در موارد شک به گرفتاری کبد و در صورت لزوم، نمونه‌برداری باشد.
• باید مراقب بهداشت شخصی باشید.باید به طور مرتب حمام کرد و پس از اجابت مزاج و قبل از دست زدن به غذا یا مواد غذایی دستان خود را با آب گرم و صابون شست.
• جراحی در مواردی که آبسه کبد وجود دارد، ضروری می باشد.
داروها
• ممکن است مترونیدازول یا یدوکینول یا هر دو، پارومومایسین، یا دیلوکسانید تجویز شوند.
• امکان دارد جایگزینی مایعات از دست رفته برای درمان اختلال آب و الکترولیت به وجود آمده در اثر اسهال ضروری باشد.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
بهتر است در هنگام حمله حاد اسهال در رختخواب استراحت کنید. هنگامی که تب رفع شد و اسهال رو به بهبود گذاشت فعالیت های عادی خود را آغاز کنید.
